26.02.2024. » 19:40
OP - ED Ljudska prava na Kosovu, vladavina prava i saradnja sa institucijama
Ustav Kosova sadrži mnoge odredbe koje se odnose na zaštitu i unapređenje osnovnih sloboda i ljudskih prava.
Ustav Kosova sadrži mnoge odredbe koje se odnose na zaštitu i unapređenje osnovnih sloboda i ljudskih prava. Član 3. Ustava proglašava da organi javne vlasti na Kosovu obezbeđuju jednakost svih pojedinaca pred zakonom i poštuju "međunarodno prihvaćene osnovne slobode i ljudska prava". Dakle, bez potrebe da se ide na druge zakone o zaštiti i obezbeđivanju ljudskih prava, Ustav govori prilično jasno i trebalo bi da bude dovoljno da se svaki pojedinac na Kosovu oseća slobodnim i neprikosnovenim.
Ustav Kosova sadrži i druge odredbe koji ispravno naglašavaju da su prava svakog pojedinca zaštićena bez izuzetka i bez diskriminacije. Na primer, Član 7. Ustava Kosova utvrđuje da je zasnovan ustavni poredak Kosova, između ostalog, na principima jednakosti, poštovanja ljudskih prava i sloboda i nediskriminacije i oličava rodnu ravnopravnost kao temeljnu vrednost.
Kosovo i međunarodne konvencije o ljudskim pravima
Iako Kosovo ne može zvanično da postane deo međunarodnih konvencija i mehanizama o ljudskim pravima, član 22 Ustava predviđa da je osam instrumenata Ujedinjenih nacija (UN) i regionalnih instrumenata o ljudskim pravima direktno primenjivo na Kosovu, čime se obezbeđuju dodatni pravni resursi koji štite i unapređuju ljudska prava na Kosovu. Kao važan događaj za prava žena i devojčica, Skupština Kosova je izmenila član 22 dodajući Konvenciju Saveta Evrope o sprečavanju i borbi protiv nasilja nad ženama i nasilja u porodici (Istanbulska konvencija) na listu instrumenata za ljudska prava, koji se direktno primenjuju od septembra 2020.
Vladavina prava na Kosovu
U novembru 2023. godine, "Projekat svetske pravde"("World Justice Project") je objavio indeks za vladavinu prava na globalnom nivou u različitim zemljama.
Kosovo je ove godine palo za jednu poziciju na rang listi, međutim, ocena od 0,56 je ista kao i prošle godine. Kosovo je 2022. godine bilo na 57. poziciji u Indeksu vladavine prava koji je sačinio "Projekat svetske pravde"("World Justice Project"). I 2023. godine Kosovo je palo za jednu poziciju, međutim ocena sa poenima ostaje ista. Kosovo je 2022. godine bilo prva država na Zapadnom Balkanu za vladavinu prava, dok ove godine Kosovo deli jednak rejting sa Crnom Gorom.
U ovom članku, među mnogim aspektima koji objašnjavaju ljudska prava, biram da tretiram jedan od najosetljivijih segmenata u društvu, a to su jednaka prava i borba protiv diskriminacije po osnovu pola.
ZAKON BR. 05/L-020 O RAVNOPRAVNOSTI POLOVA
Ovaj zakon je u skladu sa Konvencijom o eliminaciji svih oblika diskriminacije žena, Direktivom o stvaranju opšteg okvira za jednak tretman pri zapošljavanju, Direktivom o primeni principa jednakih mogućnosti i jednakog tretmana žena i muškaraca o pitanjima zapošljavanja i zanimanja, Direktiva o progresivnom sprovođenju principa jednakog tretmana žena i muškaraca u pitanjima socijalne sigurnosti, Direktiva o primeni principa jednakog tretmana žena i devojaka angažovanih u delatnosti u svojstvu samozaposlenog.
Član 5. ovog zakona jasno objašnjava mere koje institucije moraju preduzeti da bi izbegle bilo kakav oblik rodne diskriminacije. Konkretno, tri od citiranih pasusa su među najvažnijim za aspekt koji sam odlučila da obradim u ovom članku:
1.3 uključivanje rodne integracije u sve politike, dokumente i zakone
1.4. obezbeđivanje procesa selekcije, zapošljavanja i raspoređivanja, uključujući rukovodeće pozicije, u skladu sa zahtevom za ravnopravnu zastupljenost žena i muškaraca;
1.5. uključivanje rodnog budžetiranja u sve oblasti, kao neophodnog instrumenta da se garantuje poštovanje principa rodne ravnopravnosti u prikupljanju, raspodeli i rasporedu resursa.
Stanje u lokalnim institucijama
Iz prakse i svakodnevnog života mog rada, posebno sa lokalnim institucijama u opštini Srbica, ono što možete primetiti ima direktne veze sa diskriminacijom žena u njihovom angažovanju u politici. I pored toga što Zakon o rodnoj ravnopravnosti garantuje jednaka prava, većina političkih partija na svojim izbornim listama se i dalje pridržava samo izbornog zakona, a na svoje liste uključuje 30% žena, ne stavljajući ni u kom slučaju ženu kao nosioca liste i ne kandidujući je za predsednika opštine. I pored ove vrste diskriminacije, žene u opštini Srbica su dokazale da su isto toliko i dame, a najveći broj onih žena koje su obezbedile mesta u Skupštini opštine ih je osvojilo bez potrebe za kvotom, dobivši više glasova od mnogih muškaraca na biračkim spiskovima.
Takođe, to je drugi mandat da žena vodi Skupštinu opštine Srbica, i u oba slučaja Skupština je vođena kompetentno i vešto. Rodna diskriminacija uočljiva je i u izvršnoj vlasti, gde samo tri od jedanaest opštinskih direkcija vode žene. Ovaj nedostatak zastupljenosti žena rezultira čak nižim procentom nego u zakonodavnoj vlasti. Čak i u resorima koji su nekada bili pod vođstvom žena, kao što su nabavke i revizorska služba, sada su pod kontrolom muškaraca. Ovakav trend predstavlja korak unazad u ostvarivanju rodne ravnopravnosti u našoj opštini.
Saradnja sa institucijama
I pored nepovoljne situacije koja nas i dalje definiše kao maskulinističko društvo, postoji važan optimističan pomak u saradnji lokalnih institucija sa civilnim društvom i građanima.
Tokom mog aktivizma, primetila sam da su neke preporuke za promene uzete u obzir od strane lokalnih institucija, što se posebno odrazilo na proces dodele grantova od strane opštine Srbica. U nekim slučajevima, žene koje su aplicirale za podršku tretirane su jednako ili čak prioritetno od strane pojedinih direktora. Ovakav pristup doprineo je ekonomskom osnaživanju žena, omogućavajući mnogima da ostvare finansijsku nezavisnost.
Ove promene pružaju nadu da se žene sve više počinju smatrati ravnopravnim članovima društva. Ipak, smatram da je još mnogo toga potrebno uraditi kako bismo postigli punu jednakost kojoj treba da težimo kao društvo.
Najnovije vesti
