28.09.2021. » 11:09
OP-ED Fëmijët dhe të drejtat e tyre - Miroslav Markovic
Fëmijët përfaqësojnë një kategori veçanërisht të cenueshme dhe specifike, prandaj mekanizmat e zakonshëm të mbrojtjes së të drejtave të njeriut, nuk janë të mjaftueshme për mbrojtjen e tyre. Nën konceptin e të drejtave të fëmijës ne i konsiderojmë të drejtat që janë të natyrës njerëzore dhe që çdo fëmijë ka, pavarësisht nga vendi ku jeton ose mjedisi politik, kulturor dhe ekonomik në të cilin zhvillohet.
Fëmijët përfaqësojnë një kategori veçanërisht të cenueshme dhe specifike, prandaj mekanizmat e zakonshëm të mbrojtjes së të drejtave të njeriut, nuk janë të mjaftueshme për mbrojtjen e tyre. Nën konceptin e të drejtave të fëmijës ne i konsiderojmë të drejtat që janë të natyrës njerëzore dhe që çdo fëmijë ka, pavarësisht nga vendi ku jeton ose mjedisi politik, kulturor dhe ekonomik në të cilin zhvillohet.
Të drejtat e fëmijës janë një fakt, një realitet që është njohur nga e drejta ndërkombëtare. Konventa për të Drejtat e Fëmijëve është një nga dokumentet kryesore civilizuese mbi të cilat bazohen shumë sisteme të mbrojtjes së të drejtave të fëmijëve. Dokumenti më i rëndësishëm dhe autoritar në fushën e të drejtave të fëmijës në nivel ndërkombëtar është Konventa e vitit 1989 për të Drejtat e Fëmijëve, e cila është ratifikuar nga 195 shtete deri më tani.
Konventa përmban një katalog të të drejtave të fëmijës. Të drejtat e fëmijës janë të ndërlidhura dhe realizohen mbi parimet bazë të Konventës:
• e drejta për jetë, mbijetesë dhe zhvillim,
• interesat më të mira të fëmijës,
• e drejta për të marrë pjesë,
• e drejta për mosdiskriminim.
Duke përfshirë të drejtat kryesore ekonomike, sociale, kulturore, politike dhe civile në grupin e të drejtave që u garantohen fëmijëve, Konventa për të Drejtat e Fëmijës me gjithëpërfshirjen e saj jep një pamje të fëmijës që përkon me konceptin e ri të fëmijës, domethënë fëmijërinë. Konventa padyshim kundërshton kuptimin tradicional të fëmijës si një qenie në zhvillim, një i rritur i papjekur, i paaftë dhe i paplotë në të ardhmen. Fëmijët duhet të shihen si pjesëmarrës aktiv në ndërtimin dhe përcaktimin e jetës së tyre shoqërore, jetën e njerëzve përreth tyre dhe shoqërinë në të cilën ata jetojnë.
Ne i tregojmë ngjyrat tona të vërteta kur kemi të bëjmë me fëmijët. E njëjta gjë vlen edhe për të rriturit, shoqëritë dhe vendet gjithashtu. Nuk ka një periudhë kohore në të cilën fëmijët nuk janë abuzuar dhe shfrytëzuar. Paraqet shkelje veçanërisht të rëndë të të drejtave të njeriut. Përvoja tregon se fëmijët e pafajshëm janë të ekspozuar ndaj situatave dhe fateve të vështira.
Është përgjegjësi e të gjitha vendeve për të mbrojtur fëmijët nga çdo formë dëmtimi, duke pasur parasysh faktin se mundësitë e tyre të zhvillimit janë ende në progres. Çdo fëmijë ka të drejtën e qenësishme për jetën, të drejtën për zhvillim fizik, mendor, shpirtëror, moral dhe shoqëror, të drejtën për arsimim, i cili do të synojë zhvillimin e personalitetit, talenteve dhe aftësive mendore dhe fizike të fëmijës, dhe vendi duhet të sigurojë mbijetesën dhe zhvillimin.
Vendi duhet të dëgjojë dhe të marrë parasysh atë se çka kanë për të thënë fëmijët, t'u japë atyre hapësirë për të shprehur mendimin e tyre dhe duke marrë parasysh moshën dhe aftësitë e tyre zhvillimore, t'u mundësojë atyre të marrin pjesë në procesin e vendimmarrjes për çështjet që i shqetësojnë.
Të drejtat e fëmijës zbatohen për të gjithë fëmijët pa diskriminim në asnjë bazë. Të gjitha të drejtat duhet të jepen pa asnjë diskriminim, pavarësisht nga mosha e fëmijës, ngjyra e lëkurës, gjinia, gjuha, feja, bindjet politike ose bindjet e tjera, origjina kombëtare, etnike ose sociale, statusi i pronës ose statusi tjetër i fëmijës, prindit të tij ose kujdestarit ligjor.
Fëmijët kanë të drejtë të shprehen lirshëm për të gjitha çështjet që i prekin ata, dhe pikëpamjet e tyre duhet të kenë rëndësi në përputhje me moshën dhe pjekurinë e tyre. Vendet dhe aktorët e tjerë relevant duhet t'i informojnë fëmijët për të drejtat e tyre, përfshirë të drejtat e tyre për të marrë pjesë, në një mënyrë që ata e kuptojnë atë dhe në një mënyrë të përshtatshme për pjekurinë dhe rrethanat e tyre. Fëmijët duhet të informohen për mekanizmat dhe shërbimet që ofrojnë mbështetje adekuate, si dhe procedurat për plotësimin e ankesave dhe marrjen e mjeteve juridike ose mbrojtjes ligjore në rast të shkeljes së të drejtave të tyre. Një informacion i tillë duhet të jetë i disponueshëm edhe për prindërit ose kujdestarët e tyre në mënyrë që t'u mundësojë atyre të mbështesin fëmijët në përmbushjen e të drejtave të tyre.
Shtetet dhe akterët e tjerë përkatës duhet të angazhojnë fëmijët në mënyrë aktive që të marrin pjesë në hartimin, zbatimin dhe vlerësimin e legjislacionit, politikave, mekanizmave, praktikave, teknologjive dhe burimeve që synojnë respektimin, mbrojtjen dhe përmbushjen e të drejtave të fëmijës.
Ne të gjithë jemi dëshmitarë të shkeljes dhe rrezikimit të të drejtave të fëmijës, dhe rrjedhimisht shtrohet pyetja për sa kohë do të mbyllim sytë dhe veshët dhe të pretendojmë se nuk vërejmë diçka që është aq e dukshme kudo rreth nesh?! Ne nuk mund t'i bëjmë ata njerëz të mirë dhe të ndershëm duke rrezikuar të drejtat e tyre, sepse në atë mënyrë ne krijojmë shoqëri të keqe dhe jo të shëndetshme me një të ardhme të pasigurt.
Dikush tha se dhuna tërhjek dhunë. Ne me siguri nuk e dëshirojmë këtë për fëmijët tanë. Ne duhet t'i krijojmë ato në një botë më të bukur, shumëngjyrëshe, e cila nuk është një gjë e lehtë për t'u bërë në ditët e sotme, duke pasur parasysh se shfaqjet televizive, dhe ajo që është edhe më keq, karikaturat, shërbejnë si një shembull i një sjelljeje shumë të dhunshme, e cila është gjithashtu në shkelje e të drejtave të fëmijës. Mësuesit në shkolla ndëshkojnë fizikisht fëmijët, dhe prindërit gjithashtu e përdorin dhunën si një masë edukative. Nëse vërtet duam të mbrojmë fëmijët dhe integritetin e tyre fizik dhe psikologjik, ne jo vetëm që duhet të dënojmë këtë lloj sjelljeje, por edhe të parandalojmë të gjitha llojet e dhunës ndaj fëmijëve me ligj. Fatkeqësisht, shumica e rasteve të dhunës ndaj fëmijëve mbeten të pazbuluara për shkak të frikës së fëmijëve për të folur për të.
Përveç këtyre të drejtave themelore, fëmijët kanë shumë të drejta të tjera të rëndësishme të siguruara për të mbrojtur integritetin e tyre personal dhe interesat e tyre më të mira.
Vëmendje e veçantë duhet t'i kushtohet fëmijëve që u përkasin pakicave etnike. Fëmija mesatar që i përket një pakice të tillë shpesh nuk ka të drejtë për arsimim, pa edukim bazë dhe është i ekspozuar ndaj diskriminimit të rëndë shoqëror, si dhe izolimit nga shumica e aktiviteteve shoqërore. Fëmija gjithashtu i nënshtrohet punës fizike të rëndë dhe të vështirë, e cila shpesh shkakton mungesë interesi për t'u edukuar.
Një problem tjetër shfaqet kur ka fëmijë që kanë prejardhje të ndryshme fetare në një mjedis të dominuar nga një fe. Fëmijë të tillë gjithashtu janë shpesh të ekspozuar ndaj diskriminimit, shkeljes së integritetit fizik dhe personal, dhunës së bashkëmoshatarëve dhe shumë të tjerëve..
Pse nuk respektohen të drejtat e fëmijës të përcaktuara me konventë? Të drejtat themelore të njeriut? Pse të mos fillojmë vetëm nga individi, nga vetja jonë? Mund të presim ndryshime pozitive vetëm kur të gjithë ndryshojnë qëndrimin ndaj këtyre fëmijëve dhe fëmijëve në përgjithësi! Sigurisht, vendi duhet të jetë i pari që do duhet të reagojë dhe do të sanksionojë me vendosmëri çdo lloj kërcënimi ndaj të drejtave kushtetuese, përfshirë të drejtat e parashikuara nga Konventa e BE-së.
Pasi të kuptojmë se fëmijët tanë janë vërtet e ardhmja jonë, ne mund të krijojmë një koncept pozitiv të jetesës! Investimi tek fëmijët, në të drejtat e tyre dhe veçanërisht në edukimin e tyre është investim në të ardhmen e tyre. Fëmijët duhet të lejohen të zhvillohen lirshëm, pavarësisht nga dallimet e mundshme!
Lajmet e fundit
