02.07.2021. » 09:43
KËPUCËT BOSH OSE KËMBËT E ZBATHURA
Për të dhënë përgjigje për problemet lokale në lidhje me diversitetin kulturor dhe shkëmbimin dhe bashkëpunimin kulturor, është e nevojshme të shpjegohet një aspekt më i gjerë, PRA, fenomenet globale në fushën e kulturës.
Miljana Dunxherin
Për të dhënë përgjigje për problemet lokale në lidhje me diversitetin kulturor dhe shkëmbimin dhe bashkëpunimin kulturor, është e nevojshme të shpjegohet një aspekt më i gjerë, PRA, fenomenet globale në fushën e kulturës.
Ndoshta nuk është folur kurrë aq shumë për larminë kulturore sesa në shekullin 21. Shpejtësia e të jetuarit, shpejtësia e harrimit, migrimi në rritje, zhvillimi i përshpejtuar i teknologjisë dixhitale, sjellin diversitetin kulturor në qendër të interesit, po bëhet një nga sfidat kryesore të kohës sonë, të paktën për artistët që përfshihen në mënyrë aktive në kulturën, krijimtarinë dhe përmbajtjen artistike.
Problemet në lidhje me bashkëpunimin kulturor nuk mund të zgjidhen vetëm nga individët, megjithëse është e zakonshme që individët ta iniciojnë atë; Bashkëpunimi kulturor është një lloj vullnetarizmi politik, dhe para së gjithash entuziazmi intensiv është i nevojshëm, kryesisht për bashkëpunimin dhe shkëmbimin e njohurive dhe përvojave. Kjo është pika themelore e fillimit.
Nga ana tjetër, diversiteti kulturor atëherë, si dhe tani nuk është i njëjti term. Sot, diversiteti kulturor nuk është vetëm një trashëgimi e përbashkët e njerëzimit që duhet të mbrohet dhe studiohet, por edhe një burim që duhet të menaxhohet në interes të ndërtimit të paqës së qëndrueshme dhe formave të qëndrueshme të zhvillimit. Bashkëpunimi kulturor është një lloj dialogu në të gjitha fushat e veprimit kulturor, brenda dhe përtej kufijve të komuniteteve që i përkasin një kulture, feje, kombi të caktuar, të cilat kanë të njëjtën pozitë gjeopolitike. Një dialog i tillë mund të arrihet përmes bashkëpunimit të shteteve, por gjithnjë e më gjithpërfshirëse brenda kornizës së shoqërisë civile dhe rrjeteve. Praktika na ka treguar se bashkëpunimi dhe shkëmbimi kanë krijuar një dinamikë të re të skenës kulturore.
Integrimi i diversitetit kulturor në një gamë të gjerë të politikave publike ofron një qasje të re për arritjen e qëllimeve themelore - ndërtimin e paqes dhe zhvillimit, parandalimin e konflikteve, demokracinë dhe të drejtat e njeriut. Prandaj, projektet e financuara nga politika ndërkombëtare e investimeve gjithnjë e më shumë po shfaqen si shembuj të bashkëpunimit kulturor. Kështu, kemi këpucë në të cilat mund të fillojmë të ecim, duke lëvizur në drejtim të arritjes së qëllimeve të mëtejshme ... Por - a janë ato këpucë të sakta për ne? A po na thumbojnë? A janë ato mjaft të larta (nëse kultura është femërore)? A janë ngjyrat adekuate (nëse kultura është mashkullore)? A janë të destinuara për një shëtitje të gjatë, apo thjesht për një shfaqje? Ka shumë pyetje dhe pak përgjigje.
Njerëzit shpesh më pyesin… nëse shqiptarët vijnë tek ju dhe nëse ekspozojnë - a bashkëpunoni me ta, pse nuk e shtypni materialin edhe në shqip, pse gjithçka është në cirilikë? Thjeshtë, shikoj dyshemenë në këpucët e mia dhe pyes veten se sa kohë do të eci në to? Pse një koncept i tillë si kultura, ose, një koncept këtu edhe më i ngushtë, më saktësisht një pjesë e tij, arti, i cili është i një karakteri universal, reduktohet në një problem lokal? Si ta ruajmë dinjitetin, para së gjithash njeriun, me të gjithë kodin e tij kulturor dhe të trashëguar gjenetikisht? Si të ruajmë kulturën në tërësi, dhe në të ardhmen të mundësojmë një bashkëpunim të mundshëm kulturor midis anëtarëve të bashkësive të ndryshme etnike që jetojnë dhe krijojnë në këtë zonë?
Duhet të jemi të sinqertë. Për vite, një shumë e madhe parash është investuar për të realizuar projekte përmes llojeve të ndryshme të shprehjes artistike për të afirmuar axhenda të caktuara kulturore dhe politike. Artistët bëhen aktivistë. Dhe a është një formë e re arti? Apo duam thjesht këpucë që nuk kemi mundësi, kështu që të futemi në to pa u përpjekur? Rezultatet e një politike të tillë kulturore janë shkatërruese - jashtë projekteve të organizatave joqeveritare, institucionet kulturore serbe dhe shqiptare, institucionet, organizatat janë ende të mbyllura për anëtarët e kombeve të tjerë.
Një artist ose një punëtor kulturor, ose një aktivist, ka nevojë për liri në mënyrë që të krijojë, dhe kështu të "ndryshojë botën". Është e nevojshme që ai të punojë në profesionin e tij, të jetë një artist profesionist, dhe jo një mjeshtër universal i energjisë elektrike dhe ujit, për murin. Kur artisti ka liri, ai bënë dritën më të fortë, e cila, me kalimin e kohës, rrjedh si uji dhe hidhet mbi të gjithë muret në rrugë. Kjo dritë duhet t'u përgjigjet pyetjeve: kush ishim, kush jemi tani dhe kush do të jemi. Kjo është arsyeja pse është e nevojshme t'i jepet hapësirë lirisë artistit. Vetëm në atë mënyrë do të lihet gjurmë në fushën e artit, dhe kështu një kontribut në kulturën e përgjithshme. Si të presim bashkëpunimin kulturor, nëse nuk ka kushte elementare për tu ndjerë si qenie të lira?
Kjo është arsyeja e parë pse nuk ka bashkëpunim më intensiv kulturor ndëretnik, edhe kur ekziston, ai zgjat për një kohë të shkurtër. Fatkeqësisht, vitet e fundit, ne kemi vetëm iluzionin e shkëmbimit dhe bashkëpunimit kulturor.
Arsyeja e dytë. Unë shpesh flas, argumentoj, shkëmbej mendime me aktivistë të rinj kulturorë nga i gjithë rajoni. A e dini se çfarë thonë ata? Ata thonë se muzika po lidh njerëzit, arti po lidh njerëzit, por askush nuk po na lidh. Cili është pozicioni real i punonjësve të kulturës, artistëve? Pse drejtori i qendrës kulturore, pastruesi i qendrës kulturore, projektuesi, fotografi dhe menaxheri marrin një pagë, të gjithë - përveç artistit? Artistët zakonisht duhet të menaxhojnë dhe mbijetojnë vetëm siç dinë dhe si munden. Si ndodh që ekzistojnë të drejtat e njeriut, të drejtat e aktivizmit, të drejtat e barazisë gjinore, të drejtat gjuhësore ... dhe nuk ka të drejta për artistët, dmth. krijuesit në vend të parë? Të drejtat e tyre janë në të vërtetë më të rrezikuarat, dhe ata janë gjithmonë aty për të mbështetur të gjitha lëvizjet dhe të gjitha veprimet, dhe për të qenë në ballë të luftës për të drejtat e të tjerëve.
Tani dikush do të thotë se sa njëanshëm tingëlloj për shkak të profesionit tim, por në të vërtetë ashtu është. Për sa kohë që marrëdhënia jonë me artistët është e tillë, shkëmbimi dhe bashkëpunimi kulturor nuk kanë të ardhme, sepse artistët janë ata që e krijojnë atë, ata janë që shkruajnë të tashmen, ata janë që shkruajnë historinë. Arti është vetëm një pjesë e vogël e kulturës, por është themeli i saj. Themeli i shtëpisë. Kur ftojmë mysafirë në atë shtëpi të kulturës, kemi nevojë për artistin, në mënyrë që të kemi diçka për t'i treguar.
Dhe çfarë të bëjmë derisa të krijohet një marrëdhënie më e mirë me artin dhe një bashkëpunim më të suksesshëm kulturor?
Ne duhet të ndalojmë së pyeturi veten nëse ekziston një bashkëpunim kulturor midis serbëve dhe shqiptarëve, turqve dhe grekëve, maqedonasve dhe bullgarëve, por çfarë lloj bashkëpunimi është ai, dhe a ka ndonjë gjë për ta mbështetur atë? Si shqiptarët, ashtu edhe serbët, dhe të gjithë njerëzit e kësaj bote, kanë vetëm një artist që pret për liri, në mënyrë që e ardhmja të jetë më e mirë për të gjithë.
* Autori i tekstit është artiste dhe psikologe, themeluese dhe drejtuese e Qendrës Kulturore Private "Aquarius" në pjesën veriore të Mitrovicës.
Lajmet e fundit
