12.02.2025. » 11:31

Si të mbrohet liqeni i Gazivodës dhe të ruhet ekuilibri i natyrës

Liqeni i Gazivodës në komunën e Zubin Potokut përfaqëson një peizazh piktoresk që tërheq banorët lokalë dhe turistët. Roli i tij në mjedisin jetësor është shumë më i madh, duke na kujtuar se sa e vlefshme dhe e brishtë është në të vërtetë natyra. Brigjet e tij, të zbukuruara me pyje shelgu, lisi dhe akacie, si dhe ujërat e tij që fshehin specie si krapi, sandali dhe somi, përbëjnë një pasuri që duhet ruajtur për brezat që vijnë. Megjithatë, kjo pasuri natyrore përballet me sfida të shumta që kërcënojnë mbijetesën e saj.

si-te-mbrohet-liqeni-i-gazivodes-dhe-te-ruhet-ekuilibri-i-natyres-2

Liqeni ndodhet në një zonë malore, i rrethuar nga pyje të gjelbërta dhe kodra. Ai shtrihet mbi lumin Ibër dhe shërben si rezervuar për hidrocentralin e Gazivodës, i cili është pjesë e infrastrukturës energjetike në këtë rajon. Liqeni ndodhet në një luginë malore, ku nga ana jugperëndimore është i rrethuar nga shpatet e Malit të Thatë, ndërsa nga lindja kufizohet me shpatet e malit Rogozna, duke i dhënë një bukuri të veçantë natyrore dhe duke e bërë një pasuri ekologjike me rëndësi të jashtëzakonshme.

Problemet që kërcënojnë liqenin e Gazivodës janë të shumta dhe të larmishme, duke ndikuar thellësisht në ekuilibrin ekologjik dhe mbijetesën afatgjatë të vetë liqenit. Për të ruajtur veçantinë dhe biodiversitetin e tij, është e domosdoshme të veprohet në disa fronte. Disa nga masat kryesore që mund të ndërmerren për të reduktuar efektet negative përfshijnë edhe një hulumtim të kryer në mesin e banorëve lokalë, i cili tregon se qytetarët e njohin rëndësinë e ruajtjes së mjedisit, por u mungon niveli i nevojshëm i informimit dhe edukimit që do të mundësonte masa më efektive.

Sfidat ekologjike

Ndërsa ecim përgjatë brigjeve të liqenit të Gazivodës, është e pamundur të mos vërejmë problemet në rrethinën e afërt, të cilat jo vetëm që prishin estetikën e liqenit, por gjithashtu rrezikojnë mjedisin dhe rëndësinë e tij. Edhe pse komuniteti lokal e njeh rëndësinë e ruajtjes së natyrës, mungesa e edukimit dhe informimit të duhur e ngadalëson përpjekjen tonë të përbashkët për të shpëtuar këtë burim natyror unik.

Sfidat specifike përfshijnë:

• Ndotja: Hedhja e parregullt e mbeturinave rrezikon ujërat dhe ekosistemet bregdetare. Hulumtimet tregojnë se një numër i madh vizitorësh vërejnë një rritje të sasisë së mbeturinave gjatë sezonit turistik.

• Ndryshimet klimatike: Rritja e temperaturave, ndryshimi i reshjeve dhe ngjarjet ekstreme të motit ndikojnë në ekuilibrin e ekosistemit dhe mbijetesën e specieve të ndjeshme.

• Speciet invazive: Futja e peshqve dhe bimëve që nuk janë natyrshëm të pranishme në liqen ndryshon ekuilibrin ekologjik, duke rrezikuar speciet autoktone.

Mbeturinat, si burimi kryesor i ndotjes fizike dhe, në një masë më të vogël, i ndotjes kimike, janë të pranishme gjatë gjithë vitit, por vërehen veçanërisht gjatë sezonit turistik, kur shpesh hidhen në mënyrë të parregullt, duke rrezikuar ekosistemet dhe habitatet e shumë specieve bimore dhe shtazore. Ndryshimet klimatike sjellin pasiguri në stabilitetin e ekosistemit, ndërsa speciet invazive, të cilat nuk janë natyrshëm të pranishme në liqen, prishin ekuilibrin që natyra e ka kultivuar për shekuj.

Masat për ruajtje

Si shoqëri, nuk mund të lejojmë vetes të presim derisa situata të bëhet alarmante. Hulumtimet dhe anketat mes popullsisë vendase zbulojnë fushat kryesore ku duhet të veprojmë për të mbrojtur liqenin e Gazivodës. Rezultatet e hulumtimeve dhe anketave sugjerojnë hapa konkretë që duhet të ndërmerren për të mbrojtur liqenin:

• Vendosja e një sistemi për menaxhimin e mbeturinave: Instalimi i koshave të mbeturinave, krijimi i një sistemi riciklimi dhe shënimi i zonave me informacione mbi mbrojtjen e natyrës.

• Kufizimi i peshkimit: Zbatimi i ndalimeve sezonale të peshkimit dhe promovimi i praktikave të qëndrueshme të peshkimit për të parandaluar shfrytëzimin e tepërt të burimeve.

• Edukimi i popullsisë: Rritja e ndërgjegjësimit përmes programeve arsimore dhe fushatave mbi rëndësinë e ruajtjes së biodiversitetit dhe habitateve natyrore.

• Rregullore ligjore: Zbatimi i rregullave që detyrojnë turistët dhe komunitetin lokal të respektojnë standardet ekologjike, me kontrolle më të rrepta dhe ndëshkime për shkeljet.

• Monitorimi i cilësisë së ujit: Kontrolli i rregullt i gjendjes së ujit për të zbuluar ndotësit në fazat e hershme dhe për të marrë masa parandaluese për eliminimin e tyre.

• Turizmi i qëndrueshëm: Zhvillimi i infrastrukturës turistike në një mënyrë që nuk ndikon negativisht në habitatet natyrore.

Edukimi është themeli i çdo suksesi të ardhshëm – vetëm përmes rritjes së ndërgjegjësimit mbi rëndësinë e ruajtjes së biodiversitetit mund të arrihet një ndryshim i vërtetë. Masat ligjore, kontrolli i qartë dhe i saktë, si dhe monitorimi i cilësisë së ujit, janë disa nga hapat kyç për këtë qëllim.

Përfundim

Liqeni i Gazivodës është shumë më tepër sesa një destinacion turistik apo një burim uji të pijshëm – ai është simbol i gjithçkaje që duhet të mbrojmë dhe ruajmë. E ardhmja e tij varet nga veprimet tona dhe vendimet që do të formësojnë jetën në këtë zonë. Ruajtja e ekuilibrit midis përfitimeve ekonomike dhe zhvillimit të duhur të turizmit, si dhe mbrojtja e burimeve natyrore, duhet të bëhet një prioritet. Përmes praktikave të qëndrueshme, edukimit dhe masave ligjore, mund të sigurohet që liqeni i Gazivodës të mbetet një strehë për biodiversitetin dhe një vend për kënaqësi për brezat e ardhshëm.

Gjithashtu, liqeni ka një vlerë të thellë personale për mua dhe përfaqëson shumë më tepër sesa një objekt kërkimi shkencor. Ai është i lidhur ngushtë me fëmijërinë dhe rritjen time, pasi kam kaluar vitet e fëmijërisë pranë tij. Çdo histori mbi liqenin zgjon kujtime të forta emocionale dhe një lidhje të veçantë me këtë vend. Kjo lidhje personale nuk është vetëm emocionale, por ka edhe një dimension të rëndësishëm motivues. Është pikërisht kjo motivim që më shtyn të angazhohem për mbrojtjen e këtij thesari natyror, i cili ka formësuar fëmijërinë time dhe duhet të mbetet i pacenuar për brezat që vijnë.

* Ky tekst bazohet në hulumtimet që kam kryer gjatë studimeve të mia në Fakultetin e Shkencave Natyrore dhe Matematikës të Universitetit të Prishtinës, me seli të përkohshme në Mitrovicë, përmes të cilave kam fituar njohuritë e nevojshme për zhvillimin dhe propozimin e zgjidhjeve të qëndrueshme për ruajtjen e këtij burimi natyror të çmuar.

Do ta përfundoja me një citat duke e quajtur atë “pasqyra e qiellit” – "Liqeni është si një pasqyrë, ai reflekton gjithçka që është brenda teje." – Hermann Hesse.

ANXHELIJA VUÇINIQ - STUDENTE

Lajmet e fundit