31.10.2023. » 12:21
OP -ED Liria e shprehjes dhe e fjalës sipas nenit 10 të Konventës Evropiane për të Drejta të Njeriut (KEDNJ) dhe zbatimi i saj në Kosovë
Liria e shprehjes luan një rol kyç në ruajtjen e demokracisë dhe të drejtave të njeriut. Gjykata Evropiane e të Drejtave të Njeriut e ka konfirmuar vazhdimisht këtë vlerë themelore në vendimet e saj, duke vënë në dukje rëndësinë e saj për ruajtjen e pluralizmit, dialogut publik dhe shkëmbimit të lirë të mendimeve.
Liria e shprehjes luan një rol kyç në ruajtjen e demokracisë dhe të drejtave të njeriut. Gjykata Evropiane e të Drejtave të Njeriut e ka konfirmuar vazhdimisht këtë vlerë themelore në vendimet e saj, duke vënë në dukje rëndësinë e saj për ruajtjen e pluralizmit, dialogut publik dhe shkëmbimit të lirë të mendimeve. Në vendimet e saj, Gjykata ka theksuar shpesh se liria e shprehjes nuk është vetëm e drejta e autorit për informacion ose ide "e pranueshme" gjerësisht, por përfshinë gjithashtu të drejtën për të shprehur mendime që mund të shkaktojnë shqetësime ose polemika. Kjo është veçanërisht e vërtetë për deklaratat dhe opinionet politike që kanë rëndësi më të gjerë për shoqërinë.
Përveç kësaj, liria e shprehjes është një e drejtë themelore e çdo individi dhe duhet të mbrohet pavarësisht nga popullariteti ose jopopullariteti i shprehjes. Kjo është në përputhje me nenin 10 të Konventës Evropiane për të Drejtat e Njeriut, i cili mbron të drejtën e lirisë së shprehjes dhe mendimit. E drejta e mendimit njihet si e drejtë absolute edhe në Paktin Ndërkombëtar për të Drejtat Civile dhe Politike.
Megjithatë, është e rëndësishme të theksohet se liria e shprehjes ka një shtrirje të gjerë dhe ka hapësirë për kufizime në situata të caktuara. Konventa Evropiane lejon kufizime në rastet kur është e nevojshme për të mbrojtur sigurinë kombëtare, për të parandaluar krimin ose për të mbrojtur interesat e tjera themelore të shoqërisë. Këto kufizime duhet të përcaktohen qartë me ligj dhe janë të nevojshme për të arritur një qëllim legjitim.
Në Kosovë, Konventa Evropiane për të Drejtat e Njeriut ka një rëndësi të veçantë. Kushtetuta e Kosovës në mënyrë eksplicite njeh zbatueshmërinë e drejtpërdrejtë të Konventës në territorin e Kosovës dhe i jep asaj një status juridik më të lartë se ligji. Kjo do të thotë se gjykatat e Kosovës duhet të interpretojnë dhe zbatojnë të drejtat e njeriut në përputhje me vendimet e Gjykatës Evropiane, dhe vendimet e Strasburgut i obligojnë të gjitha institucionet e Kosovës. Liria e shprehjes jo vetëm që i lejon individët të shprehin lirisht mendimet dhe idetë e tyre, por luan një rol kryesor në ruajtjen e transparencës, llogaridhënies dhe pjesëmarrjes në një shoqëri demokratike. Kjo është veçanërisht e rëndësishme në kuptimin e Kosovës, e cila po rimëkëmbet nga konflikti dhe po përpiqet të ndërtojë një shoqëri multietnike dhe demokratike.
Konventa Evropiane për të Drejtat e Njeriut ka një vend qendror në sistemin gjyqësor të Kosovës. Neni 22 i Kushtetutës së Kosovës shprehimisht i jep përparësi Konventës ndaj ligjeve vendore. Gjithashtu, neni 53 i Kushtetutës së Kosovës i udhëzon gjykatat e Kosovës që të interpretojnë të drejtat e njeriut në përputhje me vendimet e Gjykatës Evropiane për të Drejtat e Njeriut. Kjo njohje e praktikës gjyqësore nga Strasburgu i obligon të gjitha institucionet në Kosovë që të respektojnë parimet dhe standardet e vendosura në nivel evropian sa i përket të drejtave të njeriut.
Duke pasur parasysh dinamikën komplekse etnike dhe politike në Kosovë, liria e shprehjes mund të jetë kyçe për ndërtimin e një shoqërie gjithëpërfshirëse dhe demokratike. Megjithatë, ekziston edhe përgjegjësia për mbrojtjen e marrëdhënieve të ndjeshme ndëretnike dhe promovimin e paqes dhe stabilitetit në Kosovë. Kjo do të thotë se liria e shprehjes nuk duhet të abuzohet për të përhapur urrejtje, dhunë ose për të shkaktuar mungesë respekti ndaj të tjerëve. Si në rastin “Smajić k. nga Bosnja dhe Hercegovina’’ ilustron se kufizimet e lirisë së shprehjes janë të justifikuara kur përdoret për të përhapur urrejtje ose për të mbrojtur dhunën kundër grupeve të caktuara etnike.
Nisur nga të gjitha këto, Kosova përballet me sfidën e mbajtjes së ekuilibrit ndërmjet mbrojtjes së lirisë së shprehjes dhe parandalimit të abuzimeve që mund të kërcënojnë stabilitetin dhe paqen në këtë territor. Kjo kërkon interpretim dhe zbatim të kujdesshëm të së drejtës për lirinë e shprehjes, duke respektuar të drejtat e të gjithë qytetarëve dhe duke siguruar që të mos nxitet urrejtja apo dhuna.
Si përfundim, liria e shprehjes është thelbësore për demokracinë dhe të drejtat e njeriut, dhe ka një vend kryesor në Kosovë përmes zbatimit të Konventës Evropiane për të Drejtat e Njeriut. Balancimi i kësaj të drejte me përgjegjësinë ndaj kohezionit social dhe paqes është sfidë, por është e nevojshme për ndërtimin e një shoqërie demokratike dhe multietnike në Kosovë.
Bojana Srbljak, Juriste i diplomuar
Lajmet e fundit
